آیه برائتیکی از رخدادهایی که در اواخر سال نهم (ماه ذیحجه) رخ داد، مأموریت حضرت علی (علیه‌السلام) از جانب پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) برای اعلام برائت از مشرکان، در روز عید قربان در «مِنی» بود. ۱ - داستان سوره توبهتوضیح این که: آیات آغاز سوره توبه در این هنگام نازل شد که روح این آیات در چهار ماده زیر خلاصه می‌شود: ۱. ممنوعیت ورود بت پرستان به مسجدالحرام و خانه خدا. ۲. ممنوعیت طواف با بدن برهنه. ۳. ممنوعیت شرکت مشرکان در مراسم حج. ۴. پیمان وفاداران به پیمان محترم است، و به پیمان شکنان چهار ماه مهلت داده می‌شود تا به اسلام بپیوندند و گرنه اسلام با آنها در حال نبرد است. پیامبر(صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) نخست ابوبکر را طلبید، و او را مأمور کرد تا این آیات را به صورت قطعنامه در مراسم حجّ در عید قربان در سرزمین مِنی برای مردم بخواند. ابوبکر، آیات را گرفت و همراه چهل (یا سیصد) نفر، به سوی مکّه حرکت کرد، ولی طولی نکشید که پیک وحی از طرف خدا، به حضور پیامبر رسید و عرض کرد: خداوند فرمان داده است که: «این آیات را باید تو یا کسی که ازتو است، بخواند.» پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) بی‌درنگ، حضرت علی (علیه‌السلام) را به حضور طلبید و ماجرا را به او گفت، و مرکب مخصوصش را در اختیار علی (علیه‌السلام) گذاشت و به او فرمود:حرکت کن، و در راه، آیات و قطعنامه را از ابوبکر بگیر، و خودت این مأموریت را انجام بده. حضرت علی (علیه‌السلام) حرکت کرد و در سرزمین «جُحفه» به ابوبکر رسید، و فرمان پیامبر را به او ابلاغ نمود، ابوبکر آیات را در اختیار علی (علیه‌السلام) گذاشت، علی (علیه‌السلام) به مکّه رفت و قطعنامه بیزاری از مشرکان را در «مِنی» خواند و به اطّلاع مردم رسانید. ابوبکر به مدینه مراجعه کرد، و به محضر رسول خدا (صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) رسید و عرض کرد:«نخست مرا برای اعلام برائت از مشرکان، نصب کردی، ولی اکنون عزل نمودی، آیا آیه‌ای بر ضد من نازل شده است؟» پیامبر فرمود: «لا، اِلّا اِنِّی اُمِرْتُ اَنْ اُبَلِّغَهُ اَنَا اَوْ رَجُلٌ مِنْ اَهْلِ بَیتِی؛ نه، جز این که من از جانب خدا مأمور شده‌ام که آن آیات را خودم یا یکی از مردان خاندانم ابلاغ کند.» ۱.۱ - روایت مسند احمدو در مسند احمد آمده، پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) در پاسخ ابوبکر فرمود: «لا وَ لکِنْ جِبْرِئیلُ جائَنِی فَقالَ لا یؤَدّی عَنْکَ اِلّا اَنْتَ اَوْ رَجُلٌ مِنْکَ؛ نه، ولی جبرئیل نزد من آمد و گفت:آن را جز تو یا مردی از تو، ابلاغ نکند.» این ماجرا در احادیث شیعه و سنّی از امور قطعی است، و به روشنی بیانگر آن است که امیرمؤمنان علی (علیه‌السلام) در مسایل مربوط به حکومت اسلامی، شایسته‌تر از دیگران است، هدف از این عزل و نصب آن است که عملاً مردم بدانند که علی (علیه‌السلام) از نظر روحیه و جهات معنوی و سیاسی، قرین و همسان پیامبر اکرم (صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) می‌باشد. ۲ - پانویس
۳ - منبعسایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «آیه برائت». |